Mỹ yêu cầu đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc - Mối quan hệ song phương rạn nứt
Mỹ đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston có thể vì vấn đề sở hữu trí tuệ hay do Trung Quốc khước từ bắt buộc của Mỹ là mở cơ sở ngoại giao ở miền tây nước đó.
Bắc Kinh cho biết Mỹ hôm 21/7 đã gửi yêu cầu Trung Quốc đóng cửa Tổng lãnh sự quán ở Houston trong vòng 72 giờ, đánh dấu động thái chưa có tiền lệ sau 41 năm Mỹ - Trung thiết lập quan hệ. Mỹ giải thích rằng họ khiến vậy để "bảo vệ sở hữu tuệ và tin tức cá nhân của người Mỹ" khi mà Trung Quốc gọi đây là "sự leo thang chưa từng có" và đe dọa sẽ có những động thái đáp trả.
Một nhà phân tích quân sự tại Hong Kong Song Zhongping cho rằng lệnh đóng cửa lãnh sự quán ở Houston có thể liên quan tới việc các nhà ngoại giao Mỹ chậm trễ khi được phép quay lại đại sứ quán và lãnh sự quán của họ tại Trung Quốc, do những giảm thiểu chuyển động và luật lệ kiểm dịch Bắc Kinh đưa ra để ngăn chặn nCoV lây lan.
Theo Bloomberg, một bức điện từ Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 27/6 kể rằng các nhà ngoại giao và gia đình của họ không được phép quay lại tất cả các nước làm cho họ phải xét nghiệm hoặc cách ly không tự nguyện. "Có thể đây là một đòn trả đũa của người Mỹ đối với vấn đề xét nghiệm".
Tuy nhiên, 1 nguồn tin ngoại giao ở Bắc Kinh cho biết 2 nước đã đạt được ký hợp đồng về các nhà ngoại giao Mỹ đang chờ để quay lại Trung Quốc. Hồ Tích Tiến, tổng biên tập Global Times, tờ báo thuộc People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, hôm 22/7 công nhận có thỏa thuận như vậy.
Thay vàođó, vụ việc có thể can hệ đến hành vi đánh cắp của cải trí tuệ, cáo buộc mà Mỹ nhiều lần đưa ra với Trung Quốc. "Thật là đáng tiếc và không thể tin được khi Mỹ buộc tội lãnh sự quán có can hệ đến hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ hoặc thậm chí là làm 'căn cứ' cho những hành động phạm pháp như vậy", nguồn tin ngoại giao Trung Quốc đã nói.
Thượng nghị viên đảng Cộng hòa Marco Rubio, quyền chủ toạ Ủy ban Tình báo Thượng viện, cáo buộc lãnh sự quán tại Houston "về căn bản là một bình phong".
"Nó là nút thắt trọng tâm của hoạt động điệp báo viên lớn - điệp viên thương nghiệp, điệp báo viên quốc phòng". Ông kể. "Họ chiêu dụng các thương nhân làm bình phong để nỗ lực gây ảnh hưởng đến các nghị sĩ và những nhà lãnh đạo chính trị khác tại cấp bang và địa phương. Cho nên, nó đáng ra phải bị đóng từ lâu".
Khi đó, Huang Jing - chuyên gia về Mỹ ở đại học tiếng nói và Văn hóa Bắc Kinh, đưa ra một cách thức giải thích khác. "Kể bắt đầu từ Mỹ - Trung thiết lập quan hệ, Mỹ luôn nhấn mạnh vấn đề cần xây dựng các cơ sở vật chất ngoại giao ở Trung Quốc dựa trên nguyên tắc có đi có lại. Nhưng trong thời gian qua, Bắc Kinh đã khước từ đề xuất của Mỹ về việc mở một lãnh sự quán tại miền tây Trung Quốc.
Trong nhiều thập kỷ, các nhà lập pháp và chính trị gia Mỹ đã thúc giục Bộ Ngoại giao thành lập một lãnh sự quán tại Lhasa, thủ phủ Tây Tạng, và biến nó thành điều kiện tiên quyết để thỏa mãn đề nghị của Trung Quốc là mở cơ quan ngoại giao mới ở Atlanta và Boston.
"Trung Quốc coi nguyên tắc có đi có lại là hai bên đều có cùng số lượng đại diện ngoại giao ở nước đối phương, tuy nhiên đối với Mỹ, điều như thế có nghĩa là sự xấp xỉ về cả số lượng và địa điểm", ông nói.
Huang đánh giá nhiều khả năng cả hai bên đã thỏa thuận về việc đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc từ trước. "Đây là lần đầu tiên sau hơn 40 năm có một lãnh sự quán đề nghị đóng cửa. Khó có thể mường tưởng hai bên không có bất kỳ liên lạc nào về vấn đề như thế từ trước, vì động thái này có thể bị coi như hạ cấp quan hệ", ông nhắc.
Thực tại, việc đóng cửa lãnh sự quán không có nhiều ảnh hưởng về mặt ngắn hạn. Lãnh sự quán chính yếu xử lý thị thực cho người muốn đến Trung Quốc. Lãnh sự quán ở Houston xử lý đơn của người sống tại những bang miền nam, từ Texas đến Florida nhưng đi lại giữa hai nước đã bị hạn chế vì Covid-19.
Lãnh sự quán tại Houston có khoảng 60 viên chức. Có 6 cơ quan ngoại giao của Trung Quốc khác ở Mỹ: đại sứ quán ở Washington D.C., một văn phòng ở liên hợp Quốc và lãnh sự quán tại New York, Los Angeles, San Francisco và Chicago.
Các quan chức Mỹ có thể đã tính toán kỹ lúc chọn lãnh sự quán tại Houston vì đây là đô thị kết nghĩa với Vũ Hán. Bắc Kinh có thể đáp trả bằng bí quyết đóng cửa lãnh sự quán tại Vũ Hán tuy nhiên động thái sẽ chỉ mang tính tượng trưng vì Bộ Ngoại giao Mỹ đã sơ tán lãnh sự quán tại đây lúc Covid-19 bùng phát tại thành phố này.
Nhưng, quyết định như thế cho thấy những rạn nứt mới nhất lúc Bắc Kinh và Washington đang bất hòa trên nhiều lĩnh vực, từ nguồn cội của nCoV tới vấn đề của Hong Kong và Tân Cương. Trong các tháng vừa mới đây, Bắc Kinh đã trục xuất hàng chục nhà báo khiến cho việc cho truyền thông Mỹ, trong khi Washington áp đặt hạn chế thị thực đối với công dân Trung Quốc khiến cho việc với tư cách nhà báo ở Mỹ.
Zhu Feng, chuyên gia về Mỹ ở ĐH Nam Kinh, kể rằng trong khi lệnh đóng cửa lãnh sự quán là chưa từng có trong quan hệ Mỹ - Trung, mối quan hệ giữa hai nước khó có thể "sụp đổ toàn diện". "Đây là một phần của những gì tôi gọi là màn trả đũa của Trump với Trung Quốc vì Covid-19", ông nhắc.
Daniel Russel, cựu trợ lý bộ trưởng ngoại giao Mỹ phụ trách Đông Á, nói rằng động thái của Mỹ sẽ khiến Bắc Kinh trả đũa và tiếp diễn giảm các kênh ngoại giao giữa hai bên. "Với việc Tổng thống Trump nhấn mạnh thế đối đầu với Trung Quốc trong chiến dịch tranh cử, có vẻ hợp lý lúc cho rằng động thái như thế liên quan nhiều tới chính trị hơn là sở hữu trí tuệ", ông nói.
Shi Yinhong, chuyên gia tại ĐH Nhân Dân tại Bắc Kinh, đề cập rằng từ các biện pháp trừng trị mà Mỹ áp đặt đối với Trung Quốc vì các vấn đề như Hong Kong và Tân Cương và việc đóng cửa lãnh sự quán, "chúng ta có thể đặt câu hỏi tình hình sẽ còn tệ hơn thế nào cho đến tháng 11 hoặc khi nhiệm kỳ tổng thống tiếp theo bắt đầu".
"Động thái đó mang tính chính trị và pháp lý", ông nhắc. "Đó là sự kiện vô cùng nguy hiểm và là biểu trưng cho thấy sau đại dịch và sau khi Bắc Kinh ban hành luật an ninh Hong Kong, quan hệ Mỹ - Trung đang rơi tự do".
Xem thêm:
Không có nhận xét nào